Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB); Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) kaynaklarından derleyerek hazırladığı 2022 yılı “Finansal Piyasa Özet Verileri”ni açıkladı. TSPB tarafından açıklanan verilere göre, yerli ve yabancı yatırımcıların toplam finansal varlıkları 2022 yılında bir önceki yıla kıyasla, yüzde 86,7 oranında artarak 15 trilyon 755.3 milyar liraya çıktı. Söz konusu finansal varlıkların 14 trilyon 428 milyar lirası, yerli yatırımcılara ait olup, bir önceki yıla göre varlıklarının yüzde 86 arttığı gözlemlendi. TSPB verileri, yerli yatırımcıların finansal varlıklarının 2022 yılında büyümesinde en fazla katkının, pay senedi ve TL mevduat varlıklardaki artıştan geldiğini ortaya koydu.
Pay senedi varlıklarında rekor büyüme
Özellikle pandemi sonrasında sermaye piyasalarına olan yerli yatırımcı ilgisindeki artış, izlenen düşük faiz politikasının da etkisiyle geçen yıl katlanarak arttı. TSPB verilerine göre, 2019 yılı sonu itibariyle 1.2 milyon olan pay senedi bakiyeli yatırımcı sayısı, 2020 yılında 2 milyon, 2021 yılında 2 milyon 355 bine çıktı. Pay senedi bakiyeli yatırımcı sayısı 2022 yılında ise 1.4 milyona yakın artışla 3 milyon 783 bine çıktı. Yerli yatırımcıların ilgisindeki rekor artış ile BİST-100 endeksinin yüzde 196.6 yükselmesi, yerli yatırımcıların pay senedi varlıklarının 2022 yılında rekor seviyede büyümesini beraberinde getirdi. Yerli yatırımcıların toplam varlıkları içerisinde en yüksek büyüme pay senedi varlıklarında yaşandı. 2021 yılında 524.7 milyar lira olan yerli yatırımcıların pay senedi varlıkları yüzde 250 artarak 2022 yılı sonunda 1 trilyon 836 milyar liraya ulaştı. Bu tutarın 1 trilyon lirası bireysel yatırımcılara ait.
TL mevduatlar yüzde 153.2 oranında büyüdü
TSPB 2022 yılı “Finansal Piyasa Özet Verileri”ne göre, geçen yıl yerli yatırımcıların varlıklarında pay senedinin ardından en hızlı büyüme TL mevduatlarda yaşandı. Kur Korumalı Mevduat uygulamasının etkisiyle döviz tevdiat hesaplarındaki artış sınırlı kalırken, TL mevduatlarda yüksek oranlı artış yaşandı. TSPB verilerine göre, 2021 yılı sonunda 1 trilyon 829 milyar lira olan yerli yatırımcıların TL mevduat varlıkları, yüzde 153.2 artışla 2022 yılı sonunda 4 trilyon 631 milyar liraya çıktı. 2021 yılı sonu itibariyle 3 trilyon lira olan yerli yatırımcıların döviz tevdiat hesapları ise yüzde 16,6 gibi sınırlı oranda artarak 2022 yılı sonunda 3.6 trilyon lira oldu.
Yerlilerin sermaye piyasası varlıklarının toplam varlıklar içerisindeki payı arttı
TSPB verilerine göre, yerli yatırımcıların devlet iç borçlanma senedi varlıkları 2022 yılında bir önceki yıla kıyasla yüzde 105.2 oranında artarak 3 trilyon 67 milyar liraya çıktı. 2022 yılında yerli yatırımcıların kamu eurobond varlıkları bir önceki yıla kıyasla yüzde 68,2 oranında artarak 859 milyar lira, özel sektör eurobond varlıkları ise yüzde 31 oranında artarak 224 milyar lira oldu. Yerli yatırımcılara ait; pay senedi, varlığa dayalı menkul kıymet, varlık teminatlı menkul kıymet, özel ve kamu eurobond, devlet iç borçlanma senetleri, varant ve sertifikadan oluşan sermaye piyasası varlıklarının, toplam finansal varlıklar içerisindeki payı bir önceki yıla göre 6 puan artarak 2022 yılı sonu itibariyle yüzde 43’e çıktı.
Yabancıların pay senedi varlıkları yüzde 118,7 büyüdü
TSPB tarafından açıklanan 2022 yılı “Özet Finansal Piyasa Verileri”ne göre, 2021 yılı sonu itibariyle 682.8 milyar lira olan yabancı yatırımcıların finansal varlıkları, yüzde 94,4 oranında artarak 2022 yılı sonunda 1 trilyon 328 milyar lira oldu. 2021 yılı sonunda 347.7 milyar lira olan yabancı yatırımcıların pay senedi varlıkları, yüzde 118,7 oranında artarak 2022 yılı sonunda 760.4 milyar liraya çıktı. TSPB tarafından açıklanan verilere göre, yabancı yatırımcıların pay senedi varlıklarındaki büyüme Borsa İstanbul’daki artışın altında kaldı. Bununla beraber yabancı yatırımcıların toplam pay senedi portföyündeki ağırlığı geçen yılda düşmeye devam etti. Verilere göre, 2019 yılı sonunda yüzde 60’ın üzerinde olan yabancı yatırımcıların pay senedi portföyündeki ağırlığı, 2020 sonunda yüzde 49’a, 2021 yılı sonunda yüzde 40’a, 2022 sonunda ise yüzde 30’un altına geriledi. TSPB verilerine göre, 2022 sonu itibariyle Türkiye’deki toplam 2 trilyon 596 milyar lira olan pay senedi portföy değerinin, yüzde 29,3’ü yabancı yatırımcılara, yüzde 70,7’si ise yerli yatırımcılara ait bulunuyor. TSPB verilerine göre yabancı yatırımcıların finansal varlıklarında en yüksek artış ise TL mevduatlarda yaşandı. Veriler, yabancı yatırımcıların TL mevduatlarının 2022 sonunda bir önceki yıla kıyasla yüzde 169 oranında artarak 111.7 milyar liraya, döviz tevdiat hesaplarındaki varlıklarının ise aynı dönemde yüzde 74,4 artarak 418 milyar liraya çıktığını ortaya koydu.
40 şirketin halka arzı gerçekleşti
Yerli yatırımcı sayısındaki rekor artışa paralel olarak şirketlerin halka arzlara olan ilgisi de güçlü bir şekilde devam etti. 2022 yılında 40 şirketin halka arzı gerçekleştirildi. Söz konusu şirketlerin halka arz yoluyla sermaye piyasalarından sağladıkları kaynak ise 19.3 milyar lira oldu. Bu halka arzlarla birlikte 2022 sonu itibariyle Borsa İstanbul’a kote şirket sayısı 483 oldu.
TSPB Finansal Piyasa Özet Verileri
Finansal Varlıklar (Milyon TL) 2021/12 2022/12 Artış/azalış (%)
Yurtiçi Yerleşikler 7.756.941 14.427.685 86,0
TL Mevduat 1.828.996 4.631.315 153,2
Döviz Tevdiat Hesabı 3.076.577 3.588.696 16,6
Devlet İç Borçlanma Senedi 1.495.104 3.067.427 105,2
Eurobond (Kamu) 510.588 859.010 68,2
Eurobond (Özel) 171.071 224.059 31,0
Pay Senedi 524.698 1.835.562 249,8
Özel Sektör Borçlanma Aracı 112.537 167.137 48,5
Kira Sertifikası + VDMK + VTMK 36.845 47.710 29,5
Varant + Sertifika 525 6.768 1189,1
Yurtdışı Yerleşikler 682.816 1.327.568 94,4
TL Mevduat 41.552 111.717 168,9
Döviz Tevdiat Hesabı 239.651 418.058 74,4
Kıymetli Madenler Depo Hesapları 6.706 12.383 84,7
Devlet İç Borçlanma Senedi 45.195 23.309 -48,4
Pay Senedi 347.679 760.444 118,7
Özel Sektör Borçlanma Aracı 1.451 1.521 4,8
Kira Sertifikası + VDMK + VTMK 583 119 -79,6
Toplam 8.439.757 15.755.253 86,7