Merkez Bankası kanununda, Merkez Bankası’nın temel görevi;
*Fiyat istikrarını sağlamak,
*Hükümetle birlikte Türk lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almaktır.
Banka fiyat istikrarını sağlayamadı. Tersine tek haneli faiz sloganına göre faizleri düşürdü, kur şoku yarattı ve yüksek enflasyon yarattı. Fiyat istikrarını bozdu. Daha da bozacağa benziyor. Çünkü, açıklanan Kasım ayı finansal yatırım araçlarının TÜFE bazlı reel getiri oranlarına göre; TL mevduat reel faizi aylık eksi yüzde 1,63 ve yıllık eksi yüzde 38,11 oldu.
Geçen sene Kasım ayında bankaya 100 lira yatıranın parasının satın alma gücü, faizi dahil 61 lira 89 kuruşa geriledi. Bu durumda kimse TL tasarruf etmez. Tüketim ve enflasyon artmaya devam eder. Çünkü tüketimin maliyeti eksidir. TL yerine para dövize, gayrimenkule altına ve borsaya gider.
Borsaya gitmesi iyi ve fakat bu defa sermaye piyasasında reel karşılığı olmadığı için borsa balon yaptı. Kasım ayında TÜFE bazlı reel kur endeksine göre; BİST 100 Endeksi, aylık yüzde 18,48 ve yıllık yüzde 46,71 oranında reel getiri sağladı. Kırılganlık arttı. Borsada çöküş riski oluştu.
MB paranın dış değerini de koruyamadı. TL Kasım ayında, MB TÜFE bazlı reel kur endeksine göre döviz sepeti karşısında yüzde 44,35 oranında daha düşük değerdedir. Buna rağmen, Merkez Bankası Başkanı, aldığımız önlemlerle kur dengesini sağladık diyor.
Gerçekte ise;
*Merkez Bankası TÜFE bazlı reel kur endeksi 2022 Ocak ayında 52,06 idi. TL yüzde 47,94 oranında düşük değerde idi.
*Kasım ayında reel kur endeksi yüzde 55,65 oldu. TL, döviz sepetine karşı yüzde 44,35 oranında düşük değerdedir. Ama yıl başına göre 3,59 yüzdelik puan değer kazandı.
Dolar ve Euro’daki artışın bu sene enflasyonun altında kalması nedeni ile; dolar Kasım ayında eksi 2,66 oranında ve yıllık olarak yüzde 5,59 oranında eksi reel kayıp, Euro ise aylık yüzde 0,99 reel getiri, yıllık eksi yüzde 15,58 oranında reel kayıp getirdi.
Döviz tevdiat hesaplarında az da olsa düşme var. Bunun nedeni borsaya giden ve dışarıya çıkan dövizlerden olabilir.
Dahası Merkez Bankası millî paramızı koruyamadığı için piyasada artık her pazarlık dolar olarak yapılıyor.
Altın, yıllık olarak yüzde 10,42 oranında reel kayıp getirdi. Ama dünyada banknota karşı güven düşüyor. Türkiye’de ise borsa ve gayrimenkul balon yaptı. Hükümete güven sorunu nedeni ile fiziki yatırım da yapılmıyor. Geriye yine ilk sırada altın kalıyor.