Bankacılık sektöründe ücret düzenlemeleri konuşulurken, asıl bomba İş Bankası’na geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın CHP’nin İş Bankası hisselerinin Hazine’ye devri için talimat verdiği öne sürüldü.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlık ettiği AK Parti MKYK toplantısında, İş Bankası’ndaki CHP hisselerinin Hazine’ye devri gündeme geldi.
AK Parti’nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli, devire ilişkin hazırladığı taslak konusunda sunum yaptı.
Canikli’nin sunumu sırasında, Atatürk’ün el yazısıyla kaleme aldığı vasiyeti ile CHP hisseleriyle ilgili Menderes dönemindeki tartışmalara ilişkin Meclis tutanakları ekrana yansıtıldı.
Hürriyet’in haberine göre; Sunumda, Siyasi Partiler Yasası’na göre partilerin bu şekilde mal varlığının olamayacağı savunulurken, CHP’nin bu hisseler üzerinden taşınır ve taşınmazlarının, hatta zeytinliğinin bile bulunduğu bilgisi paylaşıldı.
Hazırlanan taslakta CHP’nin bankadaki yönetim kurulu üyelikleri sona eriyor
Taslağa göre CHP’nin İş Bankası’ndaki hisseleri Hazine’ye devredilirken, CHP’nin bankadaki yönetim kurulu üyelikleri de sonlandırılıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, hisse devri yöntemine ilişkin farklı görüşlerin dillendirildiği toplantıda, Canikli’ye, “Tekrar çalışın ve bir an önce getirin” talimatını verdi.
Canikli’nin iki seçenekli bir çalışma hazırlayıp 17 Şubat Pazartesi günü düzenlenecek Merkez Yönetim Kurulu toplantısında konuyla ilgili bir sunum yapması planlanıyor.
TARTIŞMANIN ARKA PLANI
Diken’den Can Semercioğlu’nun haberine göre İş Bankası’ndaki hisselerin Hazine’ye devrini Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ilk olarak gündeme şu sözlerle getirmişti: “Şu anda CHP, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü suistimal ederek, onun Cebi Hümayunu’ndan dediğim, İş Bankası hisselerinin yüzde 28’inin sahibi durumunda. Oradan para alamıyor ama yönetim kurulunda dört üyesi var. Bu dört üye ne iş yapar? Buna bir bakılması lazım. Ben diyorum, bir defa Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün bu tür bir varlığı herhangi bir siyasi partinin etiketi altına giremez. Girse girse Hazine’ye girer. Öyle mi?”
Erdoğan bu açıklamasından kısa süre sonra MHP’ye teklif sunarak, konuyla ilgili yasal düzenlemeye gidilebileceğinin sinyalini verdi. Ardından da konuyla ilgili bir teklif hazırlandığını ve teklifin Meclis’e geleceğini açıkladı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de gecikmeden gereken desteği parti olarak vereceklerini söyledi.
İŞ BANKASI KİMİN?
30 Haziran 2018 itibarıyla İş Bankası’nın piyasa değeri 34 milyar Türk Lirası.
Bankanın 40.12’lik payı İş Bankası Munzam Sandık Vakfı’na ait. Halka açık pay yüzde 31.79, Atatürk hisseleri ise yüzde 28.09’luk kısmı oluşturuyor.
Kolektif sermayeye dayalı olarak kurulan bankanın İş Bankası Munzam Sandık Vakfı’na ait olan payı, bu kısmın banka çalışanları ve emeklilerine ait olduğu anlamına geliyor.
ATATÜRK HİSSELERİNİN GELİRİ NEREYE GİDİYOR?
İş Bankası, CHP’ye ait olduğu söylenen hisseler için ‘Atatürk Hisseleri’ terimini kullanıyor. Bu hisselerin gelirinin Atatürk’ün vasiyeti gereğince Türk Dil Kurumu (TDK) ve Türk Tarih Kurumu’na (TTK) gittiği belirtiliyor: “Bu hisseler, Atatürk’e ait hisseler olup, Atatürk’ün vasiyeti gereğince Cumhuriyet Halk Partisi tarafından temsil edilmektedir. Bu hisselerin temettü gelirleri ise, yine Atatürk’ün vasiyeti gereğince Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’na bırakılmış olduğundan, temettü ödemeleri vasiyetname hükümleri ve yasal mevzuat çerçevesinde adı geçen Kurumlara yapılmaktadır.”
İş Bankası CHP’nin temsil ettiği Atatürk hisselerinden kâr payı almıyor.
TDK’YLA CHP’NİN DAVALIK OLMASI
2004 yılında bu hisselerle ilgili büyük hamlelerden biri siyaset cephesinden değil, bizzat TDK’dan geldi. Kurum 2001 yılında haklarına düşen payı alamadığı için CHP’yle davalık oldu. Birkaç sene sonra 2004’te ise temettü gelirlerinin aktarılması talebiyle İş Bankası’na dava açtı. Ancak temsil konusunda yaşanan problemler nedeniyle dava takip edilemedi. Hal böyle olunca TDK’nın ısrarı sürdü. Benzer bir davayı 2005 yılında da açarak faiziyle birlikte yaklaşık 17 milyon liralık alacak talebinde bulunmuştu. TDK’nın bu girişimi 2006 yılında da sürdü.
2009 yılına gelindiğinde TDK ile TTK’nın İş Bankası karından elde ettiği gelir 131 milyon 473 bin 45 lira 95 kuruştu. Her iki kurumun 2000-2009 dönemini kapsayan dönemdeki geliri ise 442 milyon 7 bin 667 lira 74 kuruştu.
Bu dava süreçlerinin ardından kurumlar adına İş Bankası Genel Müdürlüğü’nde hesaplar açıldı.
Ancak 2012 yılında kurum gelirlerinin kamu bankalarında tutulmasına karar verilince, TDK ve TTK’nın Atatürk hisselerinden elde ettiği gelir kamu bankalarındaki hesaplara aktarılmaya başladı.
Meclis tutanaklarına göre şu bilgiler mevcut: “Türk Dil Kurumu’na Atatürk’ün mirasından gelen paralar 02.10.2012 tarihine kadar Türkiye İş Bankası’nda değerlendirilmiştir. Kamu Haznedarlığı Genel Tebliğ hükümleri gereği Türk Dil Kurumu’na ait getirilerin kamu bankalarında değerlendirilmesi zorunluluğu getirildiğinden anılan tarihten itibaren Türkiye Halk Bankası’na aktarılmıştır. Türkiye Halk Bankası Türk Dil Mevduatı: 639.444.422,91 TL olarak hesapta bulunmaktadır. Türk Tarih Kurumu’na aktarılan temettü gelirleri nemalandırılmış (faiz gelirleri ile birlikte toplam tutarı olan 644.000.000,00 TL de yine Kamu Haznedarlığı Genel Tebliğ hükümlerine istinaden TC Ziraat Bankası’nda bulunmaktadır.”
ATATÜRK’ÜN VASİYETİNDE NE YAZIYOR?
Atatürk’ün 1938’deki vefatının ardından ona ait hisseler vasiyet gereği CHP tarafından temsil edilmeye başlandı. O günden bu yana CHP, İş Bankası’ndaki Atatürk hisselerinin temsilcisi konumunda. Bankanın o hisselerden elde ettiği gelir TDK ve TTK’ya aktarılıyor.
Atatürk’ün ölümünden iki ay önce Ankara 3’üncü Sulh Hukuk Mahkemesi’nde 1938/95 t sayılı vasiyeti şöyle:
“ Malik olduğum bütün nukut ve hisse senetleriyle Çankaya’daki menkul ve gayrimenkul emvalimi Cumhuriyet Halk Partisi’ne atideki şartlarla terk ve vasiyet ediyorum:
1) Nukut ve hisse senetleri, şimdiki gibi, İş Bankası tarafından nemalandırılacaktır.
CHP’ nin İş Bankası hisselerinin Hazine’ye devri için talimat
