Merkez Bankası Banknot İnceleme Komisyonu tarafından eskimiş veya tahrip olmuş Türk lirası banknotların değişimi için yılda ortalama 200-250 başvuru değerlendiriliyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), eskimiş veya herhangi bir şekilde tahrip olmuş Türk lirası (TL) banknotların değişimi için yılda ortalama 200-250 başvuruyu değerlendirirken, bu banknotların en çok rastlanılan tahrip olma sebepleri arasında yanma, toprak altında kalarak çürüme, yıkanma ve hayvanlar tarafından kemirilme bulunuyor.
TCMB yetkililerinden alınan bilgiye göre, bankanın Banknot İnceleme Komisyonu tarafından eskimiş veya herhangi bir şekilde tahrip olmuş TL banknotların değişimi için yılda ortalama 200-250 başvuru değerlendiriliyor.
Söz konusu banknotların en çok rastlanılan tahrip olma sebepleri arasında yanma, toprak altında kalarak çürüme, yıkanma ve hayvanlar tarafından kemirilme dikkati çekiyor.
Bu banknotların değişiminde bazı şartlar bulunuyor. Buna göre, tek parçadan ibaret olmak kaydıyla, yüzde 50’sinden fazlası TL olarak tespit edilebilir durumda olan, birkaç güvenlik önlemini ve banknot değerini içeren yeterli miktarda kalıntıya sahip olan hasarlı banknotlarla yüzde 50’sinden fazlası sağlam olan banknotlar tam değeriyle değiştiriliyor.
Tek parçadan ibaret olmak kaydıyla, yüzeyindeki eksiklik yüzde 50 olan banknot parçaları ise yazılı değerinin yarısı üzerinden yenileriyle değiştiriliyor.
Değişim için başvuru süreci
Tahrip olan banknotlar için başvuru süreci, gerçek veya tüzel kişilerin TCMB şubelerine hasarlı banknotları teslim etmesi ile başlarken, söz konusu banknotlar, Komisyon”ca incelenmek üzere TCMB İdare Merkezi”ne iletiliyor.
Periyodik aralıklarla toplanan Komisyon üyeleri, söz konusu banknotlar üzerinde gerekli incelemeyi yaptıktan sonra ödenebilir bulunan tutar, ilgili TCMB şubesi aracılığıyla başvuru sahibine ödeniyor.
1264 sayılı Madeni Ufaklık ve Hatıra Para Bastırılması Hakkında Kanun gereğince tedavüle çıkarılacak madeni paraların cinsi, özellikleri, geçerli olacakları süre, dolaşımdan kaldırılması, zaman aşımı ve kabulüne ilişkin hususlar Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirleniyor.
İlgili kanun
Bu arada TCMB, eskimiş veya herhangi bir şekilde tahrip olmuş TL banknotları, "Eskimiş, Yıpranmış veya Kısmen Fiziki Parça Kaybına Uğramış Banknotların Değiştirilmesi Hakkında 14 Ocak 1970 tarihli ve 1211 Sayılı Kanun”un 37”nci Maddesi Gereğince Maliye Bakanlığı ve TCMB Arasında Müştereken Kararlaştırılan Esaslarla İlgili Yönetmelik" çerçevesinde değerlendirerek gerekli işlemleri yapıyor.
Banknotların incelenmesi ve değiştirilmesine ilişkin tüm usul ve esaslar ile Banknot İnceleme Komisyonu”na ilişkin bilgiler, söz konusu yönetmelikte belirtilirken, bu banknotların banka şubelerince teslim alımından Banknot İnceleme Komisyonu”na iletimine, anılan komisyon tarafından incelenmesinden belirlenen değiştirme bedelinin başvuru sahibine ödenmesine kadar tüm süreçler kayıt altına alınıyor ve takip ediliyor.
Öte yandan, Alman basınındaki haberlere göre, Almanya Merkez Bankası da benzer tahrip olma nedenleriyle yılda yaklaşık 40 milyon euro tutarında banknot ve madeni para değişimi yapıyor. Söz konusu değişimin yüzde 90’lık bölümü banknotlardan oluşuyor.