Bankaların finansal performansı değerlendirilirken öncül gösterge ÖZKAYNAK KARLILIĞIDIR!
Yani ortakların 1 TL karşılığında dönemlik olarak elde ettiği net karın düzeyidir.
Bu bahisle,
Risk ve likidite yönetimi etkilerini bir an için göz ardı edersek,
Özkaynak tutarının ve açıklanan net karın PARASAL BÜYÜKLÜĞÜ, finansal performansın değerlendirilmesi çerçevesinde ANLAMLI GÖSTERGELER DEĞİLDİR.
Türkiye’nin en büyük beş özel bankası 2024/9 aylık finansallarını açıkladılar.
BDDK konsolide olmayan finansallar itibariyle, aşağıdaki tabloda 2024 3. Çeyrek sonuçları itibariyle yıllıklandırılmış öz kaynak karlılıklarını hesapladım.
Eğer son 3 ayda yıllıklandırılmış hesaplamayı etkileyecek ciddi gelişmeler olmaz ise; mevcut sonuçlar itibariyle Yapı ve Kredi Bankası ve İş Bankası olası yaklaşık %16’lık öz kaynak karlılıkları ile 2024’ün en kötü karlılık performansını gösteren bankaları olacaklardır.
Denizbank ise mevcut tabloda adeta FARK ATMIŞ durumda.
Öyle ki, yaklaşık %40 seviyesinde öz kaynak karlılığı ile yılı noktalayabilir.
Bu bir başarıdır ve şapka çıkarmak gerekir.
Ancak, bu öz kaynak karlılıkları tek başına hiçbir anlam ifade etmiyor!
Hele ki bankalara enflasyon muhasebesi uygulanmamış olması, bankaların fiktif karlılık görünümüne girmelerine neden olmuştur.
Diğer bir deyişle, geçekte kar elde ettiği sanılan bankalar; enflasyon muhasebesi uygulanmış olsaydı büyük olasılıkla zarar yazabilirlerdi.
İşte bu nedenle, öz kaynak karlılıklarının enflasyon ile mukayese edilmesi gerekiyor.
Aşağıdaki tabloda 2018 yılından itibaren bankaların öz kaynak karlılıklarını ve TÜİK enflasyonunu görmektesiniz. 2024 yılı için, gerçekleşmeyecek olduğunu bilsem bile, TCMB tahmini olan %44’lük enflasyon oranını dikkate aldım.
Tablodan görülebileceği gibi, öz kaynak karlıklıları ile enflasyon negatif farkı 2021 yılı itibariyle ciddi seviyede AÇILIYOR!
Ne demek bu?
NAS politikasıyla birlikte özellikle 2021 ve 2022 yıllarında artan banka karlılıklarına karşın; negatif reel faizle mağarasından çıkan enflasyon canavarı; bankaların hakim ortaklarının yani sahiplerinin REEL OLARAK KAYBA UĞRAMASINA yol açmış.
Yani banka sahipleri ZARAR ETMİŞLER.
Diğer bir deyişle; koydukları her 1 TL sermaye reel olarak erimiş.
Meseleye sektörün öz kaynak karlılık ortalamasını alarak ve bunu enflasyon ile mukayese ederek daha net vakıf olabiliriz.
Aşağıdaki tablodan görülebileceği gibi, 2021 yılından itibaren karlılık ile enflasyon farkı eksi yüzde 20 düzeylerinde seyretmiş. Yani ortaklar açısından koydukları sermaye itibariyle her yıl reel anlamda yaklaşık %20’lik kayıp var.
O yüzden,
Bankalar kar etti haberlerine,
Bankaların SÜSLÜ basın bültenlerine,
Banka hisseleri artacak diyenlere İNANMAYINIZ!
Ve son bir kelam…
Yabancı yatırımcılar gelip reel olarak negatif öz kaynak karlılığına sahip bankaları neden satın alsınlar?
Banka sahipleri paralarının eriyeceğini bile bile sermayeye neden para koysunlar?
Akıllarını peynir ekmekle mi yedi bunlar?
Sevgi ve vicdanla kalın…
Prof. Dr. Soner GÖKTEN