Gençler iş beğenmiyor sözünü çokça duyar olduk. Bir de elbette iş ve işgücü uyumsuzluğu konusu var. Son yıllarda dijital çözümlerin gelişmesiyle istihdam pazarı daha ölçülebilir hale gelmeye başladı.
Dünya Gazetesi’nden Recep Erçin’in haberine göre, bankacılar yerinde duruyor Garsonlar çok iş değiştiriyor.
2017 yılında ilk operasyonunu Türkiye’de başlatan 24 Saatte İş’in kurucuları ekonomist Mert Yıldız ve Gizem Yasa platformda açılan ilanlar, yapılan başvurular ve işverenler ile iş arayanların talepleri geçen zaman içinde anlamlı istatistikler oluşturunca kamuoyu ile paylaşmaya başladılar. Yıldız ve Yasa ile yaptığımız sohbette gençlerin iş tercihleri en çok merak ettiğim konular arasındaydı. İmalattan ziyade hizmet sektörünü tercih eden gençlerin burada da marka ayrımı yaptığını öğrendim.
Yıldız ve Yasa’nın aktardığına göre, gençler arkadaş gruplarında popüler olmalarını sağlayan “Barista” unvanını alabilmek ve birtakım promosyonlardan faydalanmak için Starbucks gibi zincir kahve dükkanlarında çalışmayı tercih ediyor. Gençler yine erişilebilir lüks saydıkları Zara, Mango gibi küresel giyim markalarının mağazalarında çalışmayı Vakko, Beymen, Louis Vuitton’a tercih ediyorlar. Çünkü kazandıkları ücretle mağazasında çalıştıkları markaları alabilmek istiyorlar.
‘İstanbul’da asgari ücret kalmadı’
Bugüne kadar 4.5 milyon aday ve 200 bin şirketi havuzlarına kattıklarını anlatan Mert Yıldız ve Gizem Yasa’ya çalışan sadakati anlamında iş değiştirmenin en az ve en çok olduğu sektör ve meslekleri sorduğumda; sirkülasyonun en az olduğu sektörlerin bankacılık ve sigorta, en yüksek olduğu sektörlerin ise restoranlar, kafeler yani yeme-içme olduğunu belirttiler.
Yeme-içme sektöründe özellikle büyükşehirlerde asgari ücrete çalışan bulmanın mümkün olmadığını kaydeden Yıldız ve Yasa, şu bilgileri verdiler: “İstanbul’da asgari ücret diye bir şey kalmadı. Minimum 23 bin liradan başlıyor. Şirketleri ‘asgari ücretle ilan açmayın, açarsanız çalışan bulma ihtimaliniz çok düşük’ diye uyarıyoruz ”
‘45 günde bir iş değiştiren var’
Pandemiden önce iş değiştirmede 6 aylık dönemler olduğunu, şimdilerde 45 günde bir iş değiştirenleri görmeye başladıklarını ifade eden Yıldız ve Yasa, “İşe başlayacağım deyip, başlamayanlar var. Ulaşıyoruz, cevap vermeyenler var. Cevap verenler uydurma bahaneler öne sürüyorlar genelde ailevi sorunlar şeklinde. Beyaz yaka ve mavi yaka ücretlerinin eşitleneceğini düşünüyoruz. Ustalar özelinde onların ücretleri beyaz yakayı geçti.
CNC operatörü sanayide en çok ihtiyaç duyulan pozisyon. Forklift operatörü gibi ehliyet gerektiren işler prim yapan meslekler. En tepede vinç operatörü var; aylık ücret 150 bin liraya kadar çıkabiliyor. Yine elektrik teknisyenleri… Tekstil tarafında örmeciler, makineciler deneyimli ustalık gerektiren işler. Döner ustası 45 bin alıyordu aylar önce, manikürcü 70-80 bin alıyor. Birkaç aydır açık ara lojistikte sürekli bir istidam açığı var” bilgisini paylaştılar.
İş havuzundakilerin yüzde 80’inin 30 yaşın altında olduğunu belirten Mert Yıldız ve Gizem Yasa, “Grafik tasarım ve sosyal medya tarafı hareketli. Sağlık sektörü de revaçta. Çalışan sadakati anlamında sağlık sektörü bankacılık kadar önde. Ücretlerin iyi olduğu varlık yönetim şirketleri tarafı var. Fakat orada borç tahsilatı yüzünden insanlar çalışmaktan çekiniyorlar. Borcunu öde diye aradığınız kişi neden ödeyemediğini anlatıyor, duygusal olarak zor. Depremze illerde genç nüfus büyükşehirlere kaydı. Antalya dışında turizm bölgelerine çalışmaya gidenler ise erken döndü” ifadelerini kullandılar.
Asgari ücret beklentisi işçide 23,2 bin, işverende 22,7 bin
24 Saatte İş platformunda açılan ilanlarda işverenlerin tekliflerinin asgari ücretin çok üzerinde olması dikkat çekti. Eylül ayında öğrencilerden oluşan işgücünün piyasadan çekilmesiyle birlikte, işverenlerin verdikleri maaşlarda bir artış olduğu gözlendi. Ağustos ayında açılan 3 bin 378 ilandaki ortalama ücret 21.917,64 TL iken, eylül ayında bu rakamın 22.713,53 TL’ye çıktığı görüldü. 24 Saatte İş’in 480 işveren ve 3 bin 500 aday ile yaptığı ankette asgari ücret beklentilerinin birbirine yakın olduğu ortaya çıktı. Anket sonuçlarına göre adayların asgari ücret beklentisi 23.200 TL iken şirketlerin de 22.700 TL olduğu gözlendi. Deneyimsiz adayın ücret beklentisi 22.400 TL iken, 7 yıldan fazla deneyimli adayların ortalaması 26.000 TL.