Sıkılaşma süreci, Türk Bankalarına görülmemiş şekilde sıkıntılı bir yıl yaşatıyor.
Öyle ki, bankaların makyajları akmasın, gerçek ortaya çıkmasın diye ertelenen enflasyon muhasebesine rağmen; nominal değerlerle kamufle edilmiş finansallar dahi durumun vahametini ortaya koyuyor.
Analizlerde ve medyaya düşen haberlerde iki temel hata yapıldığını gözlemliyorum.
Öncelikle bankaların tahakkuk esaslı gelir tablosundaki kar rakamlarına bakılıyor ve yorum yapılıyor.
Özellikle finansal kuruluşlarda, asla ve asla, parasal kar tutarına bakılmaz.
Finansal performans göstergesi olarak kullanışsız ve aldatıcıdır.
Öz Kaynak karlılığına bakılır.
Yani, ortakların finansal haklarına karşılık elde ettikleri getirilere bakılır.
Reel öz kaynak analizini yapacağım, Paramedya’da yazacağım ve o zaman sizler, ne şekilde pazarlama kokan manipülatif haberlere maruz kaldığınızı anlayacaksınız.
Takiben unutulmamalıdır.
Türkiye’de mevduat vadeleri 32 ile 95 gün arasında değişmektedir.
Yani yatırım kısa vadelidir, tasarruf sahibinde uzun vadeli güven tesis edilmemiştir.
Bu bahisle gerçek durum tahakkuk esaslı finansallardan değil, nakit akış tablosundan görülebilir.
Ayrıca, özellikle bankacılık yöneticileri prim gelirlerinden mahrum olmamak; başarısızlığın finansallara yansımaması adına kredileri yüzdürür. Yani kredileri batırmaz çevirir. Bu durum gelir tablosunda tahakkuk esaslı fiktif karlar oluşmasına yol açar.
Bundan da sıyrılmanın basit yolu, nakit akış tablosuna odaklanmaktır.
Ben de öyle yapıyorum,
BDDK formatındaki konsolide olmayan nakit akış tablosunu kullanıyorum.
Analizlerimde borsada işlem gören, piyasa gerçeklerine göre hareket ettiği varsayılabilecek Türkiye’nin dört büyük özel bankasının verilerini kullanıyorum. Bunlar hiç şüphesiz ki bankacılık sektörünün durumunu yansıtıyorlar ve hisseleri de borsada işlem gördüğü için yatırımcılar tarafından dikkatle takip ediliyor.
2024 altı aylık finansalları itibariyle bu yazıma konu analiz değerleri aşağıdadır.
Mevduat bankalarının iki temel faaliyet geliri söz konusudur.
Bunlar ‘Net Faiz Geliri’ ve ‘Alınan Ücret ve Komisyonlar’dır.
Her zaman ilk baktığım yer;
Mevduat bankacılığının ana unsuru olan ‘alınan nakit faiz’ ile ‘ödenen nakit faiz’ tutarları ve bunların birbirine oranıdır.
Çünkü, ödenen nakit faiz, alınan nakit faizin dönemlik gerçek maliyetidir.
Açık bir şekilde görülüyor ki;
Artan mevduat faizleri ve kredi imkanının ortadan kalkması,
Bankaların nakit faiz dengelerinde ciddi kötüleşme yaratmış.
Bir yıl önce, dört büyük bankanın nakit bazlı ödenen faiz/alınan faiz oranı ortalaması %65 iken, 2024 altı aylıklarda bu oran %87’ye yükselmiş.
Yani, 100 TL’lik nakit faiz gelirinin maliyeti geçen yıl 65 TL iken bu yıl 87 TL olmuş.
Yapı ve Kredi %97’lik nakit bazlı ödenen faiz/alınan faiz oranıyla EN MALİYETLİ çalışan banka durumunda.
Garanti Bankası ise, bu sıkılaşma döneminde 6 aylıklarda %75’lik bir oran yakalayarak diğerlerinden pozitif yönde ayrışmış.
Net olarak görülüyor ki, garanti Bankası’ndaki görevinden yeni ayrılmış olan Recep Baştuğ, yerine gelen Mahmut Akten’e nakit faiz dengesi itibariyle göreceli olarak üstün bir banka bırakmış.
Kendisinin hakkını teslim etmek gerekiyor.
Artan maliyet kaynaklı nakit faiz dengesindeki bu bozulma nedeniyle,
Giderleri karşılamak için ihtiyaç olunan gelir AYAKBASTI parası olarak MÜŞTERİLERDEN çıkartılmış.
Bir yıl önce, dört büyük bankanın nakit tahsil ettiği ücret ve komisyon gelirinin, bankacılık faaliyeti nakit girişine (net faiz geliri nakit girişi ile ücret & komisyon nakit girişi toplamı) oranı ortalaması %41 iken, 2024 altı aylıklarda bu oran %69’a yükselmiş.
Yani kısaca,
Net faiz geliri tahsilatında istediğini alamayan bankalar;
Sıkılaşma döneminde, her 100 TL esas bankacılık faaliyetinden nakit gelirlerinin ortalama 69 TL’sini O,BU,ŞU isimle AYAKBASTI PARASI olarak müşterilerinden temin etmiş.
Rakam dudak uçuklatır cinsten!
2024 yılının ilk 6 ayında, bu dört büyük özel banka müşterilerinden yaklaşık 200 milyar TL nakit gelir sağlamış.
Ne güzel değil mi?
Devlet vergi alacak kurtulacak, gel buraya halkım…
Bankalar ayakbastı parası alacak kurtulacak, gel buraya müşterim…
Ayakbastı parasına bakıldığında ise, en VİCDANLISI 100 TL’lik nakit gelirinin %56’sının müşteriden temin eden Garanti Bankası. En VİCDANSIZI ise %91’lik oranla Yapı ve Kredi Bankası.
Sevgi ve vicdanla kalın…
Prof. Dr. Soner GÖKTEN
